Rozpacz i próby jej przezwyciężenia w poezji porozbiorowej (1793–1806)

NAGRODA za najlepszą książkę pod względem edytorskim w kategorii Książka Naukowa – przyznana 18.06.2004 r. w trakcie konferencji naukowej poświęconej problemom współczesnego edytorstwa w szkole wyższej, zorganizowanej w Bibliotece śląskiej w Katowicach przez Wyższą Szkołę Ekonomii i Administracji w Bytomiu oraz Górnośląską Wyższą Szkołę Pedagogiczną im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach.

NOMINACJA do II etapu konkursu na najlepszą książkę akademicką Atena 2003 na X Krajowych Targach Książki Akademickiej Atena 2003  

Praca jest uwieńczeniem wieloletnich badań autora nad wierszami i poematami inspirowanymi upadkiem państwa polskiego pod koniec wieku XVIII. Stanowi rozwinięcie i pogłębienie problematyki zasygnalizowanej z książce pt. Żałobny orszak poetów, Rzeszów 2001, dotyczącej polskiej poezji porozbiorowej z lat 1793-1806. Jej walory merytoryczne i edytorskie zostały uhonorowane nagrodą w konkursie organizowanym przez Bibliotekę Śląską na najlepszą książkę pod względem edytorskim w kategorii prac naukowych (Katowice 2004) oraz wyróżnione w konkursie wydawnictw naukowo-edukacyjnych “Atena” w Warszawie, gdzie znalazła się wśród 44 najlepszych prac naukowych wydanych w 2003 r. Autor, przyjmując założenie o podobieństwie między zbiorowym i indywidualnym przeżywaniem straty i rozpaczy, oparł swoje badania na ustaleniach współczesnej psychologii i psychiatrii, co pozwoliło mu znaleźć cechy wspólne kilku istotnych i charakterystycznych dla tej poezji motywów.

Z recenzji prof. dr hab. Przemysławy Matuszewskiej: Praca Marka Nalepy jest naturalną kontynuacją jego badań dotyczących polskiej poezji porozbiorowej lat 1793–1806. Rozwija i pogłębia problematykę zasygnalizowaną w końcowej części poprzedniej książki (Żałobny orszak poetów, Rzeszów 2001), poświęconej siedmiu wybitnym poetom stanisławowskim, którym upadek Polski wytrącił pióro z ręki. Ich milczenie rekompensuje w pewnym stopniu wcale nieskąpa produkcja literacka twórców mniej znanych, czasem w ogóle nieznanych z nazwiska, anonimowych, często nieprofesjonalnych, nieaspirujących do Parnasu, a jedynie odreagowujących w ten sposób szok rozbiorów.Wobec bogactwa i różnorodności tekstów tworzących jej materiałową podstawę niewystarczające okazały się dotychczasowe próby ich systematyzującego opisu, podejmowane przez nielicznych badaczy problemu uwzględniających znacznie szczuplejszą bazę. W poszukiwaniu klucza porządkującego tę amorficzna obfitość autor przyjął jako punkt wyjścia nie klasyfikację gatunkową (jak najsłuszniej), nie katalog izolowanych motywów, i nawet nie popularyzację postaw politycznych w społeczeństwie porozbiorowym (takie ujęcie – skądinąd możliwe – dałoby w efekcie całkiem inną pracę). Zakładając analogię między zbiorowym i indywidualnym przeżywaniem straty i traumy, oparł się na ustaleniach współczesnej psychologii i psychiatrii, wyróżniających kolejne fazy rozpaczy i żałoby, co pozwoliło znaleźć wyrażony w tytule wspólny mianownik kilku istotnych i charakterystycznych dla tej poezji motywów. Opisane i przeanalizowane w kolejnych rozdziałach, logicznie uszeregowanych, tworzą one zasadniczy trzon pracy.