Czas przełomu. Polska polityka społeczna w latach 1944–1950

NOMINACJA do nagrody Gaudeamus 2018 na XXII Międzynarodowych Targach Książki w Krakowie

Czas przełomu to książka o polskiej polityce społecznej pierwszych lat po zakończeniu II wojny światowej. Jej celem jest ukazanie drogi, jaką polityka ta przeszła od lata roku 1944, gdy wyzwolone tereny tzw. Polski Lubelskiej dostawały się pod władzę Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, do końca roku 1950, gdy stalinowska Polska kończyła realizację pierwszego roku planu sześcioletniego. Drogę tę polska polityka społeczna rozpoczynała w ustalonych w Drugiej Rzeczypospolitej ramach prawnych i organizacyjnych, a kończyła „po drugiej stronie rzeki”, w kształcie oznaczającym przejście do „nowego świata” wyznaczanego przez „niedościgłe” wzorce sowieckie. Z nastawionej na rozwiązywanie kwestii socjalnych i asekurację ryzyk życiowych formy działalności władz publicznych przeobraziła się w tym czasie w sferę aktywnego wspierania procesów gospodarczych oraz zaspokajania potrzeb bytowych „budujących nowy ustrój mas pracujących miast i wsi”.
W monografii przedstawiono ewoluujące założenia programowe i ideologiczne polskiej polityki społecznej, jej podstawy organizacyjne, prawne i finansowe oraz zagadnienia pracy i jej ochrony, polityki zatrudnienia, ubezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia i opieki społecznej.

Spis treści
Wstęp
ROZDZIAŁ I „Nowa” polityka społeczna
1. Założenia programowe okresu wojny i okupacji
2. Wymuszona afirmacja przedwojennych rozwiązań
3. Ewolucja koncepcji polityki społecznej
4. Polska polityka społeczna u progu stalinizmu
5. Instytucje wykonawcze
ROZDZIAŁ II Uwarunkowania prawne i finansowe
1. Podstawy prawne odbudowy systemu
2. Ramy prawne nowej polityki społecznej
3. Podstawy finansowe
ROZDZIAŁ III Zagadnienia pracy
1. Instytucje ochrony pracy
2. Przestrzeganie przepisów prawa pracy
3. Warunki zatrudnienia
4. Rozbudowa sfery socjalnej
ROZDZIAŁ IV Polityka zatrudnienia
1. Podstawy organizacyjne
2. Sytuacja na rynku pracy
3. Pośrednictwo pracy
4. Aktywizacja zawodowa niezatrudnionych
5. Przysposobienie i szkolenie zawodowe
6. Produktywizacja niepełnosprawnych
7. Specyficzne formy zatrudnienia
ROZDZIAŁ V Ubezpieczenia społeczne
1. Instytucje ubezpieczeniowe
2. Zakres ochrony ubezpieczeniowej
3. Długoterminowe świadczenia ubezpieczeniowe
4. świadczenia ubezpieczenia chorobowego
5. świadczenia rodzinne
ROZDZIAŁ VI Ochrona zdrowia
1. Organizacja publicznej służby zdrowia
2. Zasoby ludzkie służby zdrowia
3. Infrastruktura ochrony zdrowia
4. Funkcjonowanie systemu
ROZDZIAŁ VII Opieka społeczna
1. Organizacja opieki społecznej
2. Działalność ratownicza
3. Opieka nad dorosłymi
4. Opieka nad dziećmi
Zakończenie
Wykaz wykorzystanych źródeł archiwalnych, drukowanych i opracowań
Indeks osób