Nicolai Hartmann – Estetyka

Spis treści
Wstęp tłumacza
Wprowadzenie
1. Nastawienie estetyczne i estetyka jako poznanie
2. Prawa piękna i wiedza o nich
3. Piękno jako uniwersalny przedmiot estetyki
4. Estetyczny akt i przedmiot. Cztery sposoby analizy
5. Odseparowanie od życia i związek z nim
6. Forma i treść. Materia i tworzywo
7. Ogląd, przyjemność, wartościowanie i produktywność
8. Piękno przyrody, człowieka i sztuki
9. Idealistyczna metafizyka piękna. Intelektualizm i tematyczne nastawienie
10. Estetyka formy i estetyka wyrazu
11. Estetyka psychologiczna i fenomenologiczna
12. Sposób istnienia i struktura przedmiotu estetycznego
13. Realność i pozór. Odrzeczywistnienie i jawienie
14. Naśladowanie i twórczość
DZIAŁ I. STOSUNEK JAWIENIA
Część I. Estetyczna struktura aktu
Rozdział 1. O postrzeżeniu w ogóle
a. Przezieranie
b. Praktyczna selekcja pola postrzeżeniowego
c. Składniki uczuciowe
Rozdział 2. Postrzeżenie estetyczne
a. Powrót do pierwotnego nastawienia
b. To, co współdane i objawienie
c. Trwanie w „obrazie”
d. Ukierunkowanie postrzeżenia w stosunku estetycznym
Rozdział 3. Ogląd i przyjemność
a. Zachowanie tego, co dynamicznie emocjonalne w postrzeżeniu estetycznym
b. Postrzeżenie i wyższy ogląd
c. Rola witalnego i moralnego odczucia wartości
d. Przyjemność, upodobanie i rozkosz
e. Kanta teoria estetycznego upodobania
Część II. Struktura przedmiotu estetycznego
Rozdział 4. Nawiązanie do analizy aktu
a. Dwojaki ogląd i dwojakie warstwy przedmiotu
b. Konieczna korekta w heglowskim „przeświecaniu idei”
c. Miejsce estetycznie autonomicznej przyjemności
Rozdział 5. Prawo obiektywizacji
a. Rola „materii”
b. Duchowa treść i żyjący duch
c. Bycie w sobie i bycie dla nas w duchu zobiektywizowanym
d. Plan przedni i tło
Rozdział 6. Plan przedni i tło w sztukach przedstawiających
a. Podział problemu i badania
b. Uwarstwienie w dziele sztuki plastycznej
c. Rysunek i malarstwo
d. Zasadniczy stosunek w sztuce poetyckiej
e. Przedmiotowa międzywarstwa w dziele poetyckim
f. Sztuka teatralna i sztuka aktora
g. Realizacja i odrzeczywistnienie
Rozdział 7. Plan przedni i tło w sztukach nieprzedstawiających
a. Wolna gra formą
b. Piękno muzyczne
c. Fenomen tła muzycznego
d. Kompozycja i muzyczna gra
e. Jawiące się tło w architekturze
f. Praktyczny cel i wolna forma
g. Miejsce ornamentyki
Część III. Piękno w przyrodzie i świecie ludzkim
Rozdział 8. Bytujący człowiek jako piękny przedmiot
a. Ludzkie piękno jako zjawisko
b. Piękno w stosunku do wartości moralnych i witalnych
c. Jawienie się typu
d. Sytuacja i dramatyzm życia
Rozdział 9. Piękno przyrody
a. Piękno istoty żywej
b. Piękno w dynamicznej strukturze
c. Piękno krajobrazu i bliskich mu tworów
d. Piękno przyrody i sztuka
Rozdział 10. Metafizyka piękna przyrody
a. Piękno formalne w przyrodzie
b. Obojętność, cisza, nieświadomość
c. Doskonałość, pewność, brak wolności
d. Produkt przyrody a produkt sztuki
DZIAŁ II. FORMOWANIE I UWARSTWIENIE
Część I. Następstwo warstw w sztukach
Rozdział 11. Rozszczepienie tła
a. Sposoby istnienia i struktury treści
b. Przykład: portret
c. Dyskusja nad przykładem. Konsekwencje
d. Zależność jawienia i zależność struktury
e. Ontyczne wypełnienie następstwa warstw
Rozdział 12. Następstwo warstw w poezji
a. Samoświadectwo warstw środkowych w sztuce poetyckiej
b. Poetycka konkretność
c. Odróżnienie warstw w dziele poetyckim
d. To, co najbardziej wewnętrzne. Granice tego, co wypowiadalne
e. Idee w poezji
f. Przegląd warstw
Rozdział 13. Warstwy w sztukach plastycznych
a. Następstwo warstw w rzeźbie
b. Warstwy zewnętrzne malarstwa
c. Warstwy wewnętrzne malarstwa
d. Malarstwo a przedmiot przyrody
Rozdział 14. Warstwy dzieła muzycznego
a. Stopnie muzycznej jedności
b. Warstwy wewnętrzne muzyki
c. Kompozycja i życie psychiczne
d. Miejsce muzyki programowej
e. Uwarstwienie w grze muzycznej
Rozdział 15. Warstwy w architekturze
a. Warstwy zewnętrzne dzieła architektonicznego
b. Warstwy wewnętrzne dzieła architektonicznego
c. Wspólnota, tradycja, styl
Część II. Forma estetyczna
Rozdział 16. Jedność, ograniczenie, forma
a. Wieloaspektowość formy
b. Jedność i różnorodność
c. Wybór i ograniczenie
Rozdział 17. Ustopniowane formowanie w sztukach
a. Specyfika formowania artystycznego
b. Ustopniowanie formowania wedle warstw
c. Powiązanie formowania w warstwach
d. Wewnętrzne określenie formy
Rozdział 18. Jawienie i formowanie
a. Samodzielność i zależność formowania
b. Czysta gra formą
c. Sztuka płaska i głęboka
d. Forma i treść w budowie warstwowej
Rozdział 19. Teoria formy estetycznej
a. Estetyczne odczucie formy
b. Wczucie i aktywność
c. Forma i autoprezentacja
d. Oderwanie się dzieła od twórcy powodowane formą
Rozdział 20. Metafizyka formy
a. Naśladowanie i twórczość
b. Znajdowanie formy i styl
c. Wielkie style artystyczne i maniera
d. Rzeczowy sens spekulatywnych tez
Część III. Jedność i prawda w pięknie
Rozdział 21. Artystyczna wolność i konieczność
a. Wolność a dowolność
b. Estetyczne tworzenie ideału
c. Artystyczna konieczność i jedność
d. Jedność dzieła i wolność tworzenia
Rozdział 22. Wymaganie prawdy w poezji
a. Fałszywe wymaganie prawdy
b. Wymaganie prawdy życia
c. Problem warstwy w wymaganiu prawdy
d. Prawda życia w skrajnych warstwach
Rozdział 23. Prawda życia a piękno
a. Otwierająca na życie funkcja poezji
b. Realizm i jego ograniczenie
c. Dialektyka realistycznego przedstawienia
d. Prawda życia i prawda istotowa
Rozdział 24. Prawda w sztukach plastycznych
a. Kryteria i miary
b. Prawda życia w malarstwie
c. Prawda istotowa w malarstwie
d. Wymaganie prawdy w rzeźbie
Rozdział 25. Prawda w sztukach nieprzedstawiających
a. Granice pytania o prawdę
b. Fałszywość złudzenia formalnego i nieokreśloność
c. Domieszka prawdy życia w muzyce
d. Stan rzeczy w muzyce programowej
DZIAŁ III. WARTOŚCI I RODZAJE TEGO, CO PIĘKNE
Część I. Wartości estetyczne
Rozdział 26. Specyfika i wielość wartości estetycznych
a. Aspekty problemu i racje podziału
b. Zróżnicowanie wedle źródła odczucia wartości
c. Zakres piękna
Rozdział 27. Współczesny stan rzeczy w kwestii wartości
a. Klasy wartości i aporie wartości
b. Pokrewieństwo i odmienność klas wartości
c. Wartości dóbr i wartości moralne
d. Intendowana wartość i wartość intencji
e. Metafizyczny problem wartości
Rozdział 28. Pozycja piękna w królestwie wartości
a. Próby sprowadzenia [piękna do innych wartości]
b. Nieużyteczność piękna i luksus w życiu
c. Fundowanie wartości estetycznych na wartościach moralnych
d. Rozszerzone fundowanie na wartościach witalnych
e. Stosunek do niższych klas wartości
Rozdział 29. Przegląd wartościowych momentów piękna
a. Wartości czystego bycia przedmiotem
b. Wartości odrzeczywistnienia
c. Relatywność i absolutność
Część II. Wzniosłość i wdzięk
Rozdział 30. Pojęcie i fenomen wzniosłości
a. Dziedziny jawienia się wzniosłości w życiu
b. Jawienie się wzniosłości w sztukach
c. Kanta teoria wzniosłości
Rozdział 31. Struktura wzniosłości estetycznej
a. Specyficzne formy wzniosłości
b. Uchwytne rysy istotne wzniosłości
c. Nieuchwytne rysy istotne
Rozdział 32. Pozycja wzniosłości w budowie warstwowej
a. Przewaga warstw wewnętrznych
b. Wzniosłość w tragizmie i jej aporie
c. Pytania o granicę wzniosłości
Rozdział 33. Wdzięk i jego odmiany
a. Przeciwieństwa wzniosłości
b. Orientacja na istotę wdzięku
c. Przewaga warstw zewnętrznych
Rozdział 34. Peryferyjne problemy wdzięku
a. Możliwość pogodzenia wzniosłości i wdzięku
b. Fenomeny graniczne wdzięku
c. Inne przeciwieństwa estetyczne wartości
Rozdział 35. Nadawanie sensu w wartościach estetycznych
a. O potrzebie sensu świata
b. Nadawanie sensu przez człowieka i sztukę
c. Postawy pseudoestetyczne
Część III. Komizm
Rozdział 36. Zmysł komizmu i jego formy
a. Wesołość bezduszna i serdeczna
b. Niezamierzony komizm i humor
c. Zróżnicowany etos śmiechu
Rozdział 37. Istota komizmu
a. To, co mylne i przydatne w teoriach
b. Rodzaje niedorzeczności w tym, co śmieszne
c. Samozniesienie się niedorzeczności
d. Fenomen przewagi w humorze
Rozdział 38. Komizm i powaga
a. Metafizyczne aspekty komizmu
b. Fenomeny graniczne komizmu
c. Tragikomizm w życiu i poezji
Rozdział 39. Pozycja komizmu w budowie warstwowej
a. Równowaga warstw zewnętrznych i wewnętrznych
b. Komizm i prawda życia
c. Konsekwencje wynikające z pozycji komizmu w uwarstwieniu
Rozdział 40. Wątpliwości i zarzuty
a. Przyjemność czerpana z komizmu i przyjemność czerpana z piękna
b. Komizm w malarstwie i muzyce
c. Komizm w obszarze poszczególnych warstw
DODATEK
Rozdział 41. Ontologia przedmiotu estetycznego
a. Estetyczne warstwy przedmiotu a warstwy ontyczne
b. Konwergencja każdej wielkiej sztuki
c. Zanikanie poszczególnych warstw i ich przeskakiwanie
d. Dwojaka granica artystycznej umiejętności
Rozdział 42. Historyczność sztuk
a. Historyczna stabilność i zmienność wielkiej sztuki
b. Tendencja zwrotna ku życiu. Zniewolenie i inspiracja
c. O życiu w idei
d. To, co twórcze w człowieku
Posłowie