I przyszli ludzie zza Gór Wysokich. Ziemie polskie od VI do IV tysiąclecia BC

Monografia „I przyszli ludzie zza Gór Wysokich. Ziemie polskie od VI do IV tysiąclecia BC” to opracowanie pradziejów ziem polskich od początku VI tysiąclecia do 2 połowy IV tysiąclecia BC, napisane z perspektywy problematyki koegzystencji i wzajemnych relacji społeczności zbieracko-łowieckich i rolniczych. Monografia stawia i uprawdopodabnia, kontrowersyjne dla niektórych badaczy, tezy o długim współwystępowaniu obok siebie i interakcji dwóch przeciwstawnych sobie formacji kulturowych: neolitycznej (allochtonicznej) i mezolitycznej (autochtonicznej). Kwestionuje ona dotychczasowy, stadialny model pradziejów, proponując w zamian bardziej naturalną tezę o koegzystencji rożnych tradycji kulturowych. Obszernie udokumentowany i omówiony przykład ziem polskich, z uwzględnieniem tła środkowoeuropejskiego, pozwala postawić hipotezę, iż sytuacja tego rodzaju, dotąd sygnalizowana, ale nie zawsze szczegółowo przeanalizowana i zinterpretowana, charakterystyczna była dla obszarów od Bugu po Kanał La Manche. Konsekwencją tezy o równoległym rozwoju dwóch formacji jest koncepcja lokalnej genezy pierwszego autochtonicznego neolitu, czyli kultury pucharów lejkowatych. Kultura ta da się wyprowadzić z autochtonicznej formacji łowiecko-zbierackiej, ale w znacznej mierze jest ona również rezultatem akulturacji miejscowych społeczności neolitycznych. Propozycja autorów wpisuje się w dyskusję międzynarodową, a zgromadzone i zanalizowane fakty rozwijają i udowadniają dotychczasowe „impresje” badaczy zagranicznych i polskich.

Spis treści: I. Wstęp, II. Bajka: Dawno temu nad Wisłą, Puszcza (6000-5400 BC), Szło nowe (5400-5000 BC) 2.1. Jak to widzieliśmy „My”, 2.2. Jak to widzieli „Oni” (deal), 2.3. Moje, twoje, nasze?, Nowego ciąg dalszy (V tysiąclecie BC), Czy bajka się kończy? (4200-3500/…? BC), III. Historia ceramiczna, Neolit „naddunajski”,1.1. „Starszy neolit naddunajski”, 1.2. „Młodszy neolit naddunajski”, Neolit „pucharowy”, 2.1. Wprowadzenie, 2.2. Datowanie początków i geneza KPL na ziemiach polskich, 2.3. Klasyfikacje terytorialne, 2.4. Osadnictwo i gospodarka żywnościowa, 2.5. Obrządek pogrzebowy, 2.6. Ceramika, 2.7. Podsumowanie: narodziny i rozkwit społeczeństw KPL na ziemiach polskich, Paraneolit, IV. Historia krzemienna, Krótka uwaga na początek, Kastelnowizacja przemysłów krzemiennych europejskiego późnego mezolitu i wczesnego neolitu, Długie trwanie społeczności zbieracko-łowieckich?, Trendy rozwojowe przemysłów krzemiennych polskiego najpóźniejszego mezolitu, Krzemiennie przemysły neolitu polskiego, 5.1. Krzemienne przemysły wstęgowe, 5.2. Wczesne przemysły krzemienne KPL, 5.3. Makrolityczny przemysł gigant KPL na wyżynach lessowych, 5.4. Rozwinięty przemysł KPL poza strefą wyżyn lessowych, 5.5. Przemysł krzemienny KAK, 5.6. Surowce krzemienne polskiego neolitu, Krzemienne korzenie polskiej KPL, 6.1. Lineaże zachodu i wschodu, 6.2. „Mezolityczna Tęcza”, czyli kolebka polskiej KPL, 6.3. Tradycja maglemoska w Polsce, początki i koniec, 6.4. Krzemienne lineaże w zachodniej i północnej Polsce, 6.5. Krzemienne lineaże w Polsce środkowej i wschodniej, Korzenie janisławickie, 7.1. Standard Janisławicki (S/JA), 7.2. Co mówią mapy?, 7.3. Radiowęglowe datowania Standardu Janisławickiego, 7.4. „Kokry” postjanisławickie, 7.5. Lineaż mazowiecko-podlaski 7.6. Polskie stanowiska ze Standardem Janisławickim oraz ceramiką „leśną” i/lub KPL, Summa silicum Mesolithicorum et Neolithicorum Poloniae, Ceramizacja mezolitu, 9.1. Europa, 9.2. Zupa w garnku, piwo w kuflu?, V. Spotkanie dwóch światów, Wprowadzenie, Szachownica, 2.1. Procenty i kilometry, 2.2. W strefie wyżynnej, 2.3. W strefie nizinnej,2.4. Mapa drogowa wczesnego neolitu, 2.5. Ekumeny łowiecko-zbierackie, Kontakty i interakcje łowców-zbieraczy i rolników, 3.1. Amfibolitowe królestwo, 3.2. Rynek???, 3.3. Skorupy wstęgowe (i nie tylko) poza „Wstęgowcami”, 3.4. Czarne, błyszczące szkiełka zza Gór Wysokich, 3.5. Romby BH z południowego wschodu, 3.6. Szerokie wióry, 3.7. Mątwy i Linin, 3.8. Kujawskie przypadki kontaktów mezolityczno-neolitycznych (?), 3.9. Co nam mówi DNA?, 3.10. Podsumowanie, VI. Konkluzje, Bibliografia, Summary