Linie nieba

Wyróżnienie w konkursie o Nagrodę Stowarzyszenia Wydawców Szkół Wyższych im. ks. Edwarda Pudełki w 2016 roku.

Publikacja niezwykła, łącząca w sobie narrację absolutnie naukową, precyzyjną, popartą kompletnym warsztatem literaturowym i źródłowym, mocno zakotwiczoną w dobrej literaturze „od Altamiry do dziś” z opowieścią na poły gawędziarską, ciepłą, niekiedy baśniową. Jak pisze autor „spośród pięciu zmysłów, jakimi dysponuje człowiek, za pomocą wzroku uzyskujemy najwięcej informacji. Dostrzeżone kolejne detale i motywy łączymy podświadomie w bryły drzew, postaci ludzi lub kontury budynków. Sylwety te widzimy z kolei na tle bliskich lub dalekich ścian wnętrza, na tle innych brył lub na płaszczyźnie podłogi. Najmocniej jednak rysują się one na tle nieba. Kontrast, jaki powstaje pomiędzy nimi a sklepieniem wnętrza, dominuje w każdym widoku. Kontury obrysu nazywamy liniami nieba, które mówią o pięknie formy i bogactwie krajobrazu”. Praca oparta na teorii jednostek i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych oraz badaniach specjalistycznych z zakresu teorii sztuki, historii dziedzictwa kulturowego oraz wieloletnich studiach własnych autora. Istotną częścią publikacji są ilustracje ukazujące wszystkie typy, odmiany i rodzaje linii nieba.

Spis treści:
Rozdział I. Linie nieba w teorii wnętrz i stan badań nad nimi
Wyłanianie się linii nieba. Zwierzęca świadomość; Pierwotne określenie linii nieba; Szlak na linii nieba; Tematyka badań; Cel i metoda badań; Struktura pracy studialnej i program pracy; Linie nieba w teorii brył i wnętrz; O rysowaniu linii nieba; Pole widzenia; Archetypy kompozycyjne; O naturze linii nieba; Linie nieba jako źródło informacji; Archetypy komponowania; Rysowanie jako zapisywanie linii nieba; Szkicowanie linii nieba; W doświadczeniu autora; Perspektywa bryły we wnętrzu a linie nieba; Stan badań linii nieba. Pole badań; Linie nieba w dziełach mistrzów malarstwa, rzeźby, fotografii; Uwagi o liniach nieba w dziełach krytycznych; Najpierw symbol w przestrzeni, potem forma w przestrzeni
Rozdział II. Linie nieba w otwartym krajobrazie i w miejskim otoczeniu
Linie nieba w otwartym krajobrazie – wprowadzenie; Szeroki widok na krajobraz otwarty; Daleki horyzont i chmury; Szlak linią grzbietową; Na przełęczy i po otwartym stoku; Szałasy na liniach nieba; Stoki i podstoki na liniach nieba; Ściana lasu; Linie nieba nad leśną polaną; Samotne drzewa i grupy zieleni; Wnętrza leśne; Oddziały leśne a linie nieba; Ścieżka doliną potoku, linie ciekowe; Potok i rzeka a linie nieba; Drogi i ścieżki a linie nieba; Inne ujęcia linii nieba w krajobrazie otwartym; Linie nieba w regionach fizyczno-geograficznych; Krajobraz równinny i sfalowany; Krajobraz pagórkowaty i górzysty; Krajobraz górski i wysokogórski;
Linie nieba w tradycyjnym wiejskim otoczeniu – wprowadzenie; Panorama wsi: zagrody, rozłóg pól i tereny leśne; Droga przez wieś; Linie nieba nad placem przed kościołem lub cerkwią; Świątynia na tle nieba; Linie nieba nad cmentarzem i wokół kapliczki; Zagroda, ogród i sad na linii nieba; Chata i wnętrze izby; Zlewnia potoku, stawy i groble a linie nieba; Łęg nadrzeczny i mostki nad strumykiem; O zmienności linii nieba nad wsią; Linie nieba nad silnym zespołem zabudowy w otwartym krajobrazie; Linie nieba nad dworem lub pałacem otoczonym parkiem; Średniowieczny zamek na skale widoczny na tle nieba; Brama i dziedziniec zamkowy; Zarys kościoła i klasztoru na liniach nieba; Sylweta kościoła i klasztoru w otoczeniu krajobrazu; Most, wieża, maszt dominujące w otwartym otoczeniu; Widok z lotu ptaka na miasteczko, ujęcie modelowe; Panorama małego miasta; Rynek i kościół na linii nieba; Ulice i drogi w miasteczku; Zabudowanie i zagospodarowanie działek, zagroda i sad; Rozłóg pól, pastwiska i lasy w otoczeniu miasteczka; Dolina rzeki z zielenią łęgową, młynówką i stawem;
Linie nieba w wielkim mieście – wprowadzenie; Zespoły i szeregi wnętrz podobnych; Symboliczna twarz miasta; Inne zespoły wartościowe dla badań linii nieba; Wnętrza wspaniałych budowli a linie nieba; Sylwety pomników na liniach nieba; Mała architektura staromiejska na liniach nieba; O zmienności krajobrazu miasta; Dyskusja z tradycyjnym sposobem badania panoram Krakowa; Model makrownętrza i jego elementy; Dominanta na tle nieba; Panorama starego miasta; Rynek i kościół; Sylweta kościoła na tle nieba; Sklepienia gotyckich katedr; Linie nieba w okresie późnobarokowego manieryzmu; Widok ulicy i placu a linie nieba; Staromiejska ulica na tle nieba; Ulica i budynki mieszkalne na liniach nieba; Elewacja frontowa kamienicy na tle nieba; Miasto z przełomu XIX/XX wieku na tle nieba; Stylowe kamienice: neoklasyczne, secesyjne i modernistyczne na liniach nieba; Witraże jako swoiste obrazy na liniach nieba; Ulica Karmelicka jako przykład tradycyjnych linii nieba; Kamienice czynszowe i ich sylwety; Wewnętrzna struktura kamienicy i oficyny; Zagospodarowanie działki: podwórko i ogródek, altana;
Linie nieba nad nowym miastem– wprowadzenie; Dzieła modernizmu międzywojennego w Krakowie; Znaczące budowle wzniesione w Krakowie w okresie międzywojennym i ich cechy charakterystyczne na liniach nieba; Modernizm lat sześćdziesiątych a linie nieba; Stara podmiejska cegielnia; Nowe miasto i jego linie nieba; Dwie krakowskie fabryki domów i ich wpływ na linie nieba; Osiedle Cegielniana jako przykład linii nieba; Granica osiedla na linii nieba; Osiedle monumentalne na liniach nieba; Linie nieba nad osiedlem robotniczym; Wnętrze między blokami a linie nieba; Wnętrze, granice i bramy osiedla; Linie nieba widoczne z wnętrza mieszkania; Uliczka podmiejska w zabudowie jednorodzinnej; Uliczka i wnętrze działki w zabudowie jednorodzinnej na tle nieba; Domek na działce na tle nieba; Wsie i jurydyki podmiejskie; Arterie drogowe i linie kolejowe w wielkim mieście; Tereny przemysłowo-składowe na liniach nieba; Dawne fortyfikacje wpisane w panoramy; Zieleń nadrzeczna, parki i ogrody, inne zespoły zieleni w mieście na tle nieba; Uliczki zabudowy jednorodzinnej i ich linie nieba; Widok niewielkiego placu w rozwidleniu dróg; Mała architektura wielkiego miasta; Detale małej architektury i technicznego wyposażenia miasta; Motyw małej architektury na linii nieba; Reklamy; Osobliwości wnętrz w mieście; Podsumowanie opisu linii nieba w wielkim mieście
Rozdział III. Systematyzacja linii nieba i podsumowanie
Dalsze studiowanie linii nieba; Zespoły i szeregi wnętrz podobnych; Linie nieba we wnętrzach głównych i podporządkowanych; Zapisywanie linii nieba; Komputerowe narzędzia do studiowania linii nieba; Powiększanie i zmniejszanie obrazu; Zmiana kontrastu a linie nieba; Rozjaśnienie lub ściemnienie linii nieba; Odwrócenie proste lub przemieszczenie linii nieba; Transparentne nałożenie zarysów linii nieba; Powtórzenie linii nieba; Wyeksponowanie linii nieba; Kadrowanie linii nieba; Niekompletność i uszkodzenia linii nieba; Wprowadzenie do systematyki linii nieba; Uwagi do systematyki linii nieba; Miękkie i twarde linie nieba; Linie nieba jako zarys bryły lub wnętrza; Ciągłość linii nieba; Różna grubość linii nieba; Różna ostrość linii nieba; Rozmycie linii nieba; Geometryczna charakterystyka linii nieba; Piony i ich deformacje na liniach nieba; Poziomy i ich odkształcenia na liniach nieba; Skośne linie nieba w otwartym krajobrazie; Skośne linie nieba w miejskim otoczeniu; Skośne linie nieba w rysowaniu budynków i wnętrz; Linie nieba jako granica pól; Zewnętrzne i wewnętrzne linie nieba; Zmienność i stałość linii nieba; Linie nieba na trzech planach; Linie nieba jako szeregi elementów; Naturalne linie nieba; Kulturowe linie nieba; Naturalno-kulturowe linie nieba; Kombinacje, wariacje i permutacje linii nieba; Stylowe linie nieba; Symbole, znaki na liniach nieba; Siła oddziaływania linii nieba; Podsumowanie i wskazania do dalszych badań linii nieba
Tablice systematyzacji linii nieba
Rysunkowy zapis linii nieba
Bibliografia