Książę Józef Poniatowski. Legenda bohatera narodowego – dzieje, podłoże ideowe i wyraz artystyczny

Książka wyróżniona w konkursie o Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka.

Nagrodzona monografia Janusza Polaczka prezentuje osobę i legendę księcia Józefa Poniatowskiego w sposób wielostronny, z uwzględnieniem nie tylko dzieł sztuki poświęconych temu wybitnemu bohaterowi, ale także kontekstów polityki, kultury i literatury. W ręce czytelnika trafia studium o charakterze interdyscyplinarnym, a równocześnie interesująca propozycja w badaniach ikonograficznych. Zastosowanej przez dra Janusza Polaczka metody próżno szukać w rodzimej historii sztuki.
Książka składa się z czterech części. Pierwsza poświęcona jest etosowi rycerskiemu będącemu podłożem ideowej legendy księcia Józefa ukazanej w szerokim kontekście ideowym. Druga część prezentuje utrwalony w ikonografii obraz księcia widziany oczami współczesnych oraz kształtowanie się swoistej legendy tego bohatera jako wodza armii Księstwa Warszawskiego. W części trzeciej autor przedstawia wyobrażenia plastyczne związane z celebracją pośmiertnej chwały Poniatowskiego w postaci żałobnych obchodów sprowadzenia zwłok do ojczyzny. Ostatnia część poświęcona jest ikonografii księcia Józefa w kontekście edukacji patriotycznej oraz propagandy w okresie od II Rzeczypospolitej do PRL-u.
Praca stanowi upamiętnieniem polskich bohaterów i polskiego czynu zbrojnego w epoce napoleońskiej. Podkreśla także znaczenie sztuki narodowej w kształtowaniu wyobraźni zbiorowej Polaków i legend dziejowych.

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Część 1. ETOS RYCERSKI – PODŁOŻE IDEOWE LEGENDY KSIĘCIA JÓZEFA W WYMIARZE EUROPEJSKIM I NARODOWYM

Część 2. WSPÓŁCZESNE WYTWORY ARTYSTYCZNE A KSZTAŁTOWANIE SIĘ WĄTKÓW TEMATYCZNYCH LEGENDY I IKONOGRAFII KSIĘCIA JÓZEFA PONIATOWSKIEGO

Arystokrata i wódz. Współczesna ikonografia księcia Józefa – przejaw wielkopańskiej grandezzy czy świadectwo działań propagandowych?

Wizerunek wodza armii Księstwa Warszawskiego

Część 3. OD CHWAŁY ZWYCIĘZCY DO CHWAŁY POLEGŁEGO – CELEBRACJE ZWYCIĘSTW I OBCHODY ŻAŁOBNE KSIĘCIA JÓZEFA

Od krytyki do apoteozy

Rytuał, celebracje i polityka

Triumfalny powrót poległego bohatera: żałoba i jej kontekst polityczny oraz sentymentalny

Na szlaku pośmiertnej chwały: skala, zasięg, przestrzeń ceremonialna, splendor i wymiar społeczny uroczystości funeralnych księcia Józefa

Kult i polityka: oprawa artystyczna żałoby i jej treść a obraz bohatera narodowego

Kult i polityka: upamiętnienia bohatera – formy i wyraz symboliczny

Od narodowego pomnika do narodowych pamiątek: wizje a rzeczywistość

Legenda i jej odzwierciedlenie w sztuce: stare i nowe wątki ikonografii bohatera

Część 4. LEGENDA I POLITYKA OD II RZECZYPOSPOLITEJ DO PRL-u

Sztuka – edukacja patriotyczna – propaganda. Legenda i ikonografia księcia Józefa w dobie II Rzeczypospolitej

Propaganda i tradycja narodowa. Legenda i ikonografia księcia Józefa w dobie PRL-u

ZAKOŃCZENIE

ILUSTRACJE WIELOBARWNE

BIBLIOGRAFIA

INDEKS OSÓB

SPIS ILUSTRACJI

PODZIĘKOWANIA