Stan duchowieństwa a religijność w archidiakonatach: kaliskim, uniejowskim i wieluńskim (1660–1763)

Książka ks. S. Zabraniaka jest pierwszym tak obszernym opraco­waniem próbującym ukazać zależności między duchowieństwem a wiernymi. Na ogół bowiem w istniejących monografiach dotyczących duchownych autorzy skupiają się raczej na opisie duchowieństwa jako grupy, warstwy społecznej, bez głębszej analizy stanu wykształcenia, moralności czy skuteczności duszpasterskiej kapłanów. Publikacja może zainteresować szersze kręgi czytelnicze, bo uwzględnia w pewnym sensie klimat życia codziennego wielu warstw społecznych. W przywołanej tu epoce oddzielenie życia religijno-kościelnego od bytowania cechującego codzienność jest niezwykle trudne. Życie toczyło się pod dyktando roku kościelnego i chociaż pobożność ówczesna daleka była od intensywności sakramentalnej, to jednak tradycja katolicka regulowała przynajmniej zewnętrzne ramy życia rodziny i szerszych społeczności. Autor potrafił te zjawiska cieka­wie i przekonująco przedstawić, stąd też praca jego w równej mierze co w obszary kościelne wkracza w dziedziny kulturowe i to nie tylko szlachty, ale także, co nie zachodzi zbyt często w literaturze, warstw ludowych.   Z recenzji ks. dra hab. Waldemara Żurka, KUL

Spis treści:   Wykaz skrótów   Wstęp   Rozdział I Struktura terytorialno-organizacyjna i demograficzna 1. Opis geograficzny archidiakonatów 1.1. Granice 1.2. Topografia i gospodarka 1.3. Sieć placówek duszpasterskich 2. Władze archidiakonatów i ośrodki duszpasterskie 2.1. Oficjalaty i oficjałowie 2.2.  Dekanaty i dziekani 2.3. Ośrodki duszpasterskie 3. Ludność w archidiakonatach 3.1. Podział stanowy 3.2. Zmiany w strukturze ludności 3.3. Struktura etniczna i wyznaniowa   Rozdział II Duchowieństwo 1. Wykształcenie i formacja duszpasterska 1.1. Zakłady dydaktyczno-wychowawcze 1.2. Program nauczania filozoficzno-teologicznego 1.3. święcenia 2. Polityka kadrowa 2.1. Liczebność duchowieństwa 2.2. Warunki uzyskania beneficjum 2.3. Obsada beneficjów 3. Intelektualno-moralna i zdrowotna kondycja duchowieństwa a oczekiwania wiernych 3.1. Kultura umysłowa 3.2. Życie moralne 3.3. Stan zdrowotny 3.4. Oczekiwania wiernych   Rozdział III środki budzenia religijności 1. Służba Boża 1.1. Niedzielna i świąteczna służba Boża 1.2. Nabożeństwa okresowe 1.3. Nabożeństwa nadzwyczajne 2. Nauczanie prawd wiary 2.1. Kaznodziejstwo 2.2. Nauczanie katechizmu 2.3. Szkolnictwo kościelne 2.4. Przygotowanie do sakramentów 3. Inne środki 3.1. Dyscyplina kościelna 3.2. Sakramenty i sakramentalia oraz obrzędy pogrzebowe 3.3. Modlitwa, post i jałmużna 3.4. Pielgrzymki 3.5. Zwyczaje i obyczaje religijne 3.6. Relacje do innowierców   Rozdział IV Blaski i cienie życia religijnego 1. Aktywność wiernych – bodźce i hamulce 1.1. Model wiernego 1.2. Udział w liturgii i korzystanie z sakramentów 1.3. Życie brackie 2. Odpowiedzialność wiernych za Kościół 2.1. Troska parafian o obiekty i instytucje kościelne 2.2. Dziesięciny i inne daniny 2.3. Ofiarność 3. Próba oceny poziomu moralnego i obyczajowości 3.1. Poziom wiedzy religijnej i znajomość prawd wiary 3.2. Zachowywanie Dekalogu i przepisów kościelnych 3.3. Stosunek do duchowieństwa   Zakończenie   Bibliografia   Spis tabel   Summary  Indeks osobowy